Παρά την αισιόδοξη πρόβλεψη ότι τελικά μόνο ένα μικρό ποσοστό των θέσεων εργασίας θα αντικατασταθούν πλήρως, είναι ξεκάθαρο πως στο άμεσο μέλλον, εκτός του ότι ο τρόπος που θα δουλεύουμε θα είναι διαφορετικός, οι επαγγελματικοί ρόλοι όλων θα επαναδιατυπωθούν.
Περισσότερο από το ένα τρίτο των επιθυμητών βασικών ικανοτήτων για τα περισσότερα επαγγέλματα στο μέλλον, σήμερα δεν θεωρούνται σημαντικά και δεν αναζητούνται στους υποψήφιους.
Σήμερα ικανότητες όπως η ενσυναίσθηση, οι κοινωνικές δεξιότητες, η επικοινωνία, η δημιουργικότητα, η ομαδικότητα δεν αναφέρονται στα βιογραφικά, ενώ αύριο θα αποτελούν προσόντα υψηλής ζήτησης.
Μ’αλλα λόγια, δεν θα είναι τόσο οι τίτλοι και οι αρμοδιότητες των θέσεων που είχε κάποιος στο παρελθόν αλλά οι προσωπικές δεξιότητες που απέκτησε και το κατά πόσο αυτές σχετίζονται όχι με το προφίλ αλλά με τα προσόντα που απαιτεί το συγκεκριμένο έργο ή η θέση που διεκδικεί.
Όλο και συχνότερα στις συνεντεύξεις τους, επιχειρηματίες ή υπεύθυνοι ανθρώπινου δυναμικού αναφέρουν τις διαφορετικές διαδικασίες αξιολόγησης που υιοθετούν, ψάχνοντας την «ματιά στο μέλλον». Σύμφωνα μ’αυτούς, τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά, όπως οι τεχνικές γνώσεις και το ιστορικό του υποψήφιου αποτελούν μια προϋπόθεση συνεργασίας. Όμως η αποτελεσματικότητα, η καινοτομία αλλά και ο κοινωνικός ρόλος (ως σημαντικό πια περιουσιακό στοιχείο) της επιχείρησης, συνδέονται πια και με τις δυναμικές δεξιότητες του κάθε συνεργάτη. Με την κριτική του σκέψη, την ικανότητα προσαρμογής, την δημιουργικότητα, την ομαδικότητα, τη διάθεση για διαρκή απόκτηση γνώσεων .
Η τεχνολογία αποτελεί παράγοντα που θα καθορίσει τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν ή θα δημιουργηθούν στο μέλλον, Αλλά η τεχνολογία παύει να λειτουργεί ως μια δύναμη περιορισμού, όταν εντάσσεται σ’ ένα πλαίσιο/σε μια κοινωνία βασισμένη στη γνώση.
Το μέλλον επιβάλλει να ξέρουμε πως να μαθαίνουμε και να… ξεμαθαίνουμε.
Γι’ αυτό πρέπει να πάμε πέρα από την άνεση που μας προσφέρει η πεπατημένη.
Είναι πρόκληση για τον καθένα μας το πώς θα ανταποκριθεί σ’ένα μέλλον που κάποιες φορές περιγράφεται ως απειλητικό, με διαφορετικές προσωπικές και εργασιακές απαιτήσεις. Η γνώση θα περνάει μέσα από νέες διαδικασίες μάθησης, πιο διαδραστικές -το είδαμε ήδη - αλλά και πιο «επαναστατικές» μια που εκτός από την τεχνική αρτιότητα θα απαιτείται και η συναισθηματική και η ευφυΐα στη διαχείριση των σχέσεων. Δεν πρόκειται σίγουρα να ζήσουμε μια υποβάθμιση της αξίας των γνωστικών δεξιοτήτων στα επόμενα χρόνια. Το βιογραφικό του καθενός όμως, εκτός από την όποια επιστημονική γνώση αποτυπωμένη στο χαρτί, θα περιλαμβάνει κι όλες εκείνες τις κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, τις άυλες ποιότητες και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που θα συνιστούν παράγοντα έντονης προσωπικής διαφοροποίησης. Κι η ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων είναι ίσως το σημαντικό προτέρημα που μας επιτρέπει, μιλώντας για το μέλλον που έρχεται, να αισθανόμαστε αντί για φόβο, αισιοδοξία.